Giáo viên xoay sở để sống bằng nghề phụ

Hơn 5 năm đi dạy, anh Nam, 30 tuổi, giáo viên dạy Thể dục một trường THCS ở ngoại thành Hà Nội đã làm 5 công việc bán thời gian.

Tốt nghiệp đại học năm 2015, anh Nam dạy hợp đồng tại trường và được vào biên chế từ năm ngoái. Tính cả các loại phụ cấp rồi trừ chi phí bảo hiểm, giờ anh nhận lương 3,5 - 3,7 triệu đồng mỗi tháng.

Vợ anh Nam cũng làm nhà nước với mức lương gần 4 triệu đồng. Một gia đình 6 người gồm vợ chồng, bố mẹ già, hai con 5 tuổi và 3 tuổi với đủ thứ chi tiêu, cô giáo trẻ không tránh khỏi những cảm xúc tiêu cực mỗi khi nhắc đến chuyện tiền bạc. Ngoài 16 tiết học mỗi tuần và một số hoạt động nhóm ở trường, giáo viên dành thời gian còn lại để làm việc bán thời gian.

Khi mới lập gia đình và có con đầu lòng, anh giáo viên thể dục xin vào làm nhân viên cứu hộ một bể bơi ở trung tâm thành phố với mức lương 5 triệu đồng một tháng, làm 8 tiếng, từ 14 giờ đến 22 giờ. Ngày nào cũng vậy, gần 11 giờ đêm, khi con đã ngủ, hàng xóm tắt đèn, cô giáo mới trở về nhà. Khi đó, anh cũng nhận lời làm huấn luyện viên dạy bơi, 100.000 đồng một giờ nhưng không phải ngày nào cũng có lịch dạy.

Khi sinh con thứ hai, anh Nam phải nghỉ việc vì mất quá nhiều thời gian, không nuôi được bố mẹ già, vợ và hai con nhỏ. Anh đến trung tâm giáo dục thể chất, đăng ký dạy võ buổi chiều cho học sinh tiểu học, thu nhập 4 triệu đồng.

Từ năm ngoái, do Covid-19, các trường học đóng cửa trong thời gian dài nên anh buộc phải chuyển hướng sang một công việc khác - một công việc đủ linh hoạt để vẫn có thể dạy trực tuyến. Anh quyết định đi xe ôm.

Đến đợt dịch thứ 4 năm nay, xe ôm công nghệ cũng không hoạt động, anh đăng ký làm nhân viên giao hàng. Làm việc vất vả, chạy xe ngoài đường cả ngày, trừ những lúc dạy online, anh Nam vẫn cảm thấy may mắn vì giữa thời buổi khó khăn này, nếu chăm chỉ, anh vẫn có thể kiếm được khoảng 200-300 nghìn đồng mỗi ngày.

Làm đủ thứ nghề, từ cứu hộ, dạy bơi, dạy võ, chạy xe ôm cho đến shipper, mỗi tháng những công việc phụ này giúp anh kiếm thêm từ 4-6 triệu đồng - nhỉnh hơn thu nhập chính của anh nhưng cũng chỉ đủ để trang trải những nhu cầu cơ bản nhất của cuộc sống tại khu vực ngoại thành Hà Nội.

Lương thấp, giáo viên không sống được bằng nghề là thực trạng dai dẳng ở Việt Nam. Tại phiên trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ GD & ĐT ngày 11/11, khi bàn giải pháp về vấn đề dạy thêm, học thêm, nhiều đại biểu thẳng thắn cho rằng không thể cấm dạy thêm khi lương cao. đội ngũ giáo viên quá thấp như hiện nay.

Nhưng những giáo viên dạy "môn phụ" như thầy Nam thậm chí còn "nằm ngoài" cuộc tranh luận này. Bởi dù có cấm hay không thì nhu cầu học thêm với các môn như thể dục, mỹ thuật, âm nhạc… là rất ít, hầu như không có. Trong khi chờ chính sách tiền lương cho giáo viên thay đổi, họ chỉ biết xoay sở đủ nghề phụ để tồn tại.

Anh Thiện, 37 tuổi, giáo viên dạy mỹ thuật một trường cấp 1, cấp 2 ở Hà Nam không thể nhớ và kể hết những công việc mình đã trải qua, ngoài quãng thời gian đứng trên bục giảng.

Tốt nghiệp năm 2004, anh Thiện về nhận công tác tại trường của xã. Hai năm sau, anh cùng vợ dạy môn Mỹ thuật ở một trường tiểu học lân cận được vào biên chế. Nhưng vì mới ra trường nên lúc đó lương của hai vợ chồng cộng lại chỉ hơn 2 triệu đồng mỗi tháng.

Anh phải thuê một ki-ốt gần trường, rộng khoảng 15 m2 vừa để ở, vừa mở rộng kinh doanh văn phòng phẩm và cho thuê truyện tranh. Mỗi tháng, sau khi trừ 200.000 đồng tiền thuê nhà và các chi phí, vợ chồng anh còn dư 500.000 đồng.

Đến nay, sau 15 năm làm việc, lương của cô giáo chưa kể thuế và bảo hiểm là 6,8 triệu đồng, cao hơn vợ một triệu đồng. Với thu nhập 12 triệu đồng mỗi tháng, vợ chồng anh Thiện sống kín tiếng vì phải trả khoản nợ 300 triệu đồng đã vay để xây nhà và nuôi hai con ăn học.

“Không ai học thêm môn Mỹ thuật”, vợ chồng thầy làm đủ thứ nghề. Vợ anh đăng ký làm cộng tác viên cho một công ty bảo hiểm nhân thọ, vẽ tranh thuê và bán hàng online. Anh Thiện nhận thiết kế, in băng rôn, poster, đúc chậu cây. Nhưng vì vốn của hai vợ chồng có hạn, chỉ có người đặt hàng mới dám làm nên mẫu mã sản phẩm không đa dạng, khách không đều.

Mỗi khi có việc ít, gặp những nhóm thợ xây thiếu người, anh sẵn sàng vác vữa, phụ hồ. Mỗi tháng, tổng thu nhập ngoài của vợ chồng anh Thiện khoảng 4 - 5 triệu đồng. Cô giáo dạy Mỹ thuật nhiều lần ước “giá như trước đây cố gắng học môn chính, có thể mở lớp dạy thêm thì có lẽ cuộc sống sẽ đỡ vất vả hơn”.

Tháng 7/2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư 22, quy định về đánh giá học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông. Theo đó, các môn học đều công bằng như nhau, không còn “môn chính, môn phụ” trong đánh giá, xếp loại học sinh.

Điều này góp phần cởi bỏ mặc cảm cho những giáo viên như thầy Nam, thầy Thiện nhưng cũng không thay đổi được một thực tế là trong khi nhiều đồng nghiệp dạy Văn, Toán, Ngoại ngữ ... sống tốt bằng nghề dạy thêm thì muốn cũng không được. .

Hiệu trưởng một trường tiểu học ở ngoại thành Hà Nội cho biết, 2/3 trong số 35 giáo viên của trường là kiêm nhiệm, đa số là giáo viên trẻ hoặc dạy các môn năng khiếu. Công việc chính là bán hàng online hoặc tận dụng thế mạnh của bản thân để mở các dịch vụ như cho thuê trang phục biểu diễn, đám cưới, MC, vẽ tranh tường, dạy võ, bơi lội ...

"Không chỉ trường chúng tôi, hầu hết các trường khác cũng có tỷ lệ tương tự. Việc giáo viên làm thêm giờ, nhà trường không ngăn được, chỉ khuyến khích giáo viên không để ảnh hưởng đến công việc chính", Hiệu nói. trưởng cho biết.

Dù phải xoay xở nhiều công việc nhưng thầy Nam vẫn gắn bó với nghề dạy học vì muốn phát huy những gì học được khi còn là sinh viên. Dạy học cũng là một công việc mang lại nhiều niềm vui vì giáo viên được tiếp xúc với học sinh - lứa tuổi hồn nhiên và vô tư nhất.

"Hiện giờ tôi chỉ có hai mong muốn. Một là thay đổi suy nghĩ của mọi người về tầm quan trọng của thể dục thể thao. Hai là cải thiện mức lương cho giáo viên để cuộc sống đỡ vất vả hơn và tôi có thể tập trung cho các hoạt động ở trường", anh Đ. Nam.

Thanh Hằng - Đường Tâm